„Używanie” objęte jest domniemaniem zakładającym, że w sytuacji, gdy odbiornik znajduje się w stanie umożliwiającym natychmiastowy odbiór programu, to jest on używany przez jego posiadacza. Tak wskazuje wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dn. 20 lipca 2016 r., VI SA/Wa 179/16, który będzie miał istotny wpływ na sytuację prawną organizacji zbiorowego zarządzania, w tym Stowarzyszenia Autorów ZAIKS.
Prowadzący hotel przedsiębiorca (Skarżący) złożył skargę do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie na decyzję Ministra Administracji i Cyfryzacji, który utrzymał w mocy decyzję Dyrektora Centrum Obsługi Finansowej Poczty Polskiej S.A. ustalającej opłatę za używanie niezarejestrowanych odbiorników telewizyjnych. Skarżący wskazywał, że odbiorniki zarejestrował w innym terminie, po przeprowadzeniu remontu instalacji telewizyjnej w hotelu oraz przygotowaniu pokoi do odbioru sygnału telewizyjnego (wszystkich programów).
Wyrokiem z dn. 20 lipca 2016 r. w sprawie VI SA/Wa 179/16 Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie wskazał, że za używanie odbiorników radiofonicznych i telewizyjnych pobiera się opłaty abonamentowe oraz uznał, iż domniemywa się, że osoba, która posiada odbiornik radiofoniczny lub telewizyjny w stanie umożliwiającym natychmiastowy odbiór programu, używa tego odbiornika przez jego posiadacza.
W orzecznictwie sądowym wskazuje się, iż domniemanie faktyczne polega na tym, że sąd na podstawie ustalenia jednych faktów wnioskuje o istnieniu innych. Sąd ma w takim wypadku zupełną swobodę wnioskowania na podstawie całokształtu okoliczności ujawnionych w toku postępowania dowodowego. Musi ono być jednak poprawne z punktu widzenia zasad logiki (zob. uchwała SN (7) z dn. 21 listopada 1969 r., III PZP 24/69, Legalis). Należy podkreślić, że stosowanie przepisu art. 231 KPC nie jest uzależnione od braku możliwości przeprowadzenia dowodu w sposób przewidziany w przepisach KPC (tak wyrok SN z dn. 27 stycznia 2006 r., III CSK 103/05, Legalis). Domniemanie faktyczne, przewidziane w art. 231 KPC, jest środkiem pozwalającym ustalić określony element stanu faktycznego, konstruowanym z uwzględnieniem reguł z art. 233 § 1 KPC, a tym samym należy do kręgu czynności związanych z dokonywaniem ustaleń faktycznych i oceny dowodów (wyrok SN z dn. 24 maja 2012 r., II UK 259/11, Legalis, wyrok SN z dn. 3 grudnia 2010 r., I CSK 123/10, Legalis). Treścią domniemania faktycznego jest zatem uznanie za istniejący określonego faktu wynikającego z wzajemnego, logicznego związku pomiędzy innymi, ustalonymi faktami i sądami o tych faktach.
W komentowanym wyroku Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie poza rozstrzygnięciem kwestii domniemania, że osoba, która posiada odbiornik radiofoniczny lub telewizyjny w stanie umożliwiającym natychmiastowy odbiór programu, używa tego odbiornika przez jego posiadacza, podkreślił również, że opłatę abonamentową należy wnieść za każdy odbiornik radiofoniczny i telewizyjny, zaś w sytuacji używania niezarejestrowanego odbiornika radiofonicznego lub telewizyjnego, kierownik poczty przeprowadzający kontrolę, wydaje decyzję, w której nakazuje rejestrację odbiornika oraz ustala opłatę za używanie niezarejestrowanego odbiornika radiofonicznego lub telewizyjnego.
Treść wyroku rozstrzyga zatem ewentualne wątpliwości w zakresie ustalenia, kiedy odbiornik radiofoniczny lub telewizyjny jest używany przez osobę go posiadającą, jednoznacznie wskazując, iż już samo posiadanie odbiornika radiofonicznego lub telewizyjnego w stanie zdatnym do natychmiastowego odbioru programu wywołuje konieczność zarówno jego rejestracji, jak i uiszczenia opłaty abonamentowej.
Konsekwencje powyższego wyroku będą jednak dalej idące, w szczególności w zakresie pobierania stosownych opłat przez organizacje zbiorowego zarządzania prawami autorskimi lub prawami pokrewnymi, w tym Stowarzyszenia Autorów ZAiKS, od właścicieli hoteli, w których zainstalowano odbiorniki radiofoniczne lub telewizyjne w stanie umożliwiającym natychmiastowy odbiór programu, bez konieczności szczegółowego dowodzenia czy konkretny odbiornik był w określonym czasokresie rzeczywiście używany, nawet jeżeli istnieje możliwość przeprowadzenia dowodu w sposób przewidziany w przepisach KPC (por. wyrok SN z dn. 27 stycznia 2006 r., III CSK 103/05).
Reasumując, w przypadku zainstalowania odbiorników radiofonicznych lub telewizyjnych w stanie umożliwiającym natychmiastowy odbiór programu, zarówno abonament, jak i inne stosowne opłaty muszą zostać wniesione nawet pomimo braku gości hotelowych.
Aleksandra Manderla, adwokat, Kancelaria Adwokacka RBM Rusecki, Bezak, Manderla sp.k.